პირიმზე
რატომ არა:
სოფო: თბილისში ერთ-ერთ ჩამოსვლაზე არ დამთავრდა პირიმზის შენობა და მოხსნა, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი შენობა იყო, ჩემი ბავშვობა, ახალგაზრდობასთან გადაჯაჭვული და რატომღაც მეგონა, რომ იცოდეს ეგეთი მოხდა. გაფხვდი, რომ არც ერთი ფოტო ან ვიდეო არ შემოვიდა გადაღებული, მიუხედავად იმისა, რომ ყველა, ვინ თბილისში ჩამოდიოდა,- მანდ მიმყავდა, მართლაც მნიშვნელოვანი ადგილი იყო. შემდეგ შემხვდი შემდეგ… ქალაქის ნაწილი, რომელიც შენთვის გაიგივებულია ქალაქთან და უცებ არ არსებობს… გარდახვდი, რომ რაღაც უნდა გამეკეთებინა ამაზე.
რატომ არა: რომ ამბობ, რომ ვინმე ჩამოვიდა (უცხოელები) იქ მიგყავდა - შენ რატომ მიგყავდი და მათი რეაქცია იყო?
სოფო: ხშირად მეკითხებოდნენ მაგ კითხვას 'რატომ პირიმზე?', ალბათ, რომ მეთვითონაც მხატვარი ვარ და ხელებით ვაკეთებ რაღაცეებს და პირველ სართულს მხიბლავდა, სადაც ჯიხურები იყვნენ და ხელით მუშაობდნენ. მეორეს მხრივ, კაცთა სამყარო იყო, ძალიან შეუსაბამო. რომანტიზაციაც არ მინდა ეს ყველაფერი, ნუთუ არ არის გართმეული, ყველამ რომ გეძახიან, არა აქეთ მოდი, არა ჩემთან და არც იმ დროს ... გეგონება კულის მოაქვს ჩემი მომავალი მოხვედრა, მემგონი მთელ ფილმიც მაგ საქმიანობდა, რომ გამეგო რა მოხდა. ქალისთვის და გოგოსთვის მიუსვლელი ადგილი…
რატომ არა: კვლევის პროცესი იყო ყველაზე რთული ნაწილი?
სოფო: კვლევა ერთის გარდა გამიადვილდა, რომ სულ სულ რომ დაშლილიყო პირიმზე, ალბათ ვერც გადახვდებოდი სად უნდა დამეწყო, მაგრამ აქ იმან გამიადვილა საქმე, რომ ეს პატარა პირიმზეა გაჩნდა გარშემო და დავიწყე იმით, რომ ერთ-ერთ ვიქირავე ოთახში და იქიდან დავიწყე ლაპარაკი ხალხთან. ამიტომ ამ ხელოსნებთან ლაპარაკი აპირებდა გამიადვილდა. ძალიან დიდ ხანს ვაკეთებდი ამ პროექტს, ახლოვდება 5 წელი. ყოველ ჯერზე მერედიოდი, ვახსენებდი თავს… ამ 5 წლის განმავლობაში, სულ ვაკეთებდი გამოფენებს იმ ჯერზე, თუ რა დონეზე ახლავს კვლევის მიყვანილი. პირველივე გამოფენის ეტყობოდა, რომ პრო- „პირიმზე“ იყო და არა პრო- „პირიმზე პლაზა“. ამიტომ ყველაზე მეტად პირიმზის ახალ ადმინისტრაციულთან ერთად წასვლა გამიჭირდა, რადგან რომ თავიდანვე წამოვიდა გაკვეთილის ადგილი.
Რატომაც არა: იცვლება მათი გამოქვეყნების შესახებ?
კი, გამოფენა გააკეთე და ყველა დავპატიჟე, ხელოსნებიც და ადამიანები, რომლებიც ახალი პირიმზეს განაგებს. შემდეგ მივედი მათთან ინტერვიუზე და მეტად რთული იყო ეგ ნაწილი.
რატომ არა: რამე დამალულ განზრახვას არ ნახავდნენ კვლევას?
სოფო: კი, ეგ თავიდანვე. ხელოსნობების უნ მორთ უგანო უაზრო დაპირების მოსმენა, რომ ეს რამეს შეცვლის და მე ვუხსნი რომ არ ვარ ჟურნალისტი და რომ ვიქო, არამგონია რომ ამან რაღაც შეცვალოს… სულ ინტრიგას ნაბიჯიან და პოლიტიკურ მოტივს ეძებენ და იძახი რომ არ გაქვს კიდევ უფრო ეჭვობენ… ეს უნდობლობა ყველაზე რთული გადასალახი იყო, ალბათ, ბოლომდე ვერც გადაადგილება.
ერთი კაცი ძალიან დამეხმარა და ამან დიდი ბიძგი მომცა. ეს იყო კოკი ბერიძე, ხელოსანი, რომელიც ერთ აგროვებდა არქივს. ყველაფერი შეგროვებული ქონდა, მაგას დავუმეგობრიდე და მერე ყველაფერი მომცა, ოღონდ კოკი სანამ ფილმს დავამთავრებდი მანამდე მიაღწია. ინსტალიაციისთვის ჯიხური რომელიც ავაშენე სულ კოკის ნივთები გაწყობილია.
ძალიან ცუდი სანახავი იყო ნიჰილიზმი… იყო პროცესის დავინახე, რომ კოკი იყო თუ არა საკუთარი თავი განმარტა ენდობოდა და ამბობდა, რომ იქ არ გადავიდა, რადგან ეს იყო მიფურთხებულის ალოკვა. დამატებითიენები, მაინც ამბობდნენ, რომ 'აი პირიმზე პლაზაში რომ გადავალთ, ყველაფერი კარგად იქნება ...' და ეს საქართველოს სახესავით იყო, ის, რომ რა თქმა უნდა, არ ენდობი და რაღაც გჯერა, როცა შენთვითონაც იცი, რომ ეს რაღაც ვერ მოხდება.
რატომ არა: სახელოსნოებში გადაღებულ კადრებშ იქ ძალიან ბუნებრივად იქცევა ყველა. კამერა იყო ნებადართული თუ როგორ მივიღებ ამ ბუნებრივობას?
სოფო: არა, ძალიან კარგი ოპერატორი ქალი მყავდა. კარგ ოპერატორს ფანტასტიური რაღაცეები შეუძლია; თან იქ არიან, მაგრამ არ არიან; კამერის დატოვება არაფერი არ გამოდის. მაგრამ ასე, რომ მე ძალიან დიდი ხნის განმავლობაში დავდიოდი, რაღაც ნდობა გააჩინა.
იქ დგახარ და შენი იქ დგომით ობიექტური კი არ არსებობს, პირიქით, რაღაცეები თვალწინ ხოლმე. რამდენიმეჯერ დანგრეული ეგ… მაგრამ დაჭერა უნდა.
ძალიან ჩართული რა. გერმანიაში ვცხოვრობდი მაგრამ ჩამოვდიოდი რამოდენიმე მე და რაც თბილისში იყო სულიერი პირი ვტრიალებდი. ძალიან უცნაურია, ახლა ძალიან მიჭირს მაგ უბანში გავლა. ემოციურად იმდენად დავიხარჯე მანდ…
მე რომ დავაგვიანე პირიმზის გადაღება, პირი უკვე აღარ იყო, მაგრამ ხელოსნები ჯერ კიდევ ადრე. მაშინვე მოიხსნა, რომ ეგეც არ უნდა დამეგვიანა და ეს პატარა სახელოსნოებიც მალევე გაქრებოდა. პირიმზის გაქცევა ვიგრძენი, რომ სულ სხვა გაქრებოდა და განცდა, რომ დროის დოკუმენტი გაკეთდა, ძალზედ დადა რაქუჩებიც გადატანილია და არ აღარაფერი არ არის.
რატომ არა: რატომ ახალი კვლევისთვის სხვადასხვა სახის მიგეცა? პირიმზე ფილმიც არის ინსტალიაციაც წიგნიც…
სოფო: მე კინემატოგრაფია არ ვარ, და არ ვაზროვნებ ასე რომ. მაგრამ იმდენი პოლიტიკური და სოციალური თემა იყო ირგვლივ, რომ დავიხვდი მხოლოდ გამოფენა ვერ აიტანდა და ფილმის გაკეთება გადაწყვიტა. პირველი რაც გააკეთე, იყო ინსტიტუცია, რომ იყო ყველაზე ახლო ფორმატია. შემდეგ შემომთავაზა წიგნის გაკეთება და რა დროს ვმუშაობდი, ანუ პირიმზეზე, ის აკეთე წიგნად. 5 წლის განმავლობაში ვმუშაობდი ამ თემის და შესაბამისად რა შემოთავაზებებმა მოითხოვეს ყველაფერი პირიმზეს დავუკავშირე. შემდეგ ჯიხურის გაკეთება მინდოდა კოკის ნივთებით და ასე გაკეთდა შემდეგი ინსტალაცია.
სრ კავშირები ვადარებდი პირიმზის ისტორიას. როგორც ეს იყო დიდი დაიშალა, რა თავისთავად უცნაურია იყო ორგანულად ერთად… პირი იყო მაშინ, როდესაც 1970 იან წლებში, იყო ბევრი ხელოსანი იყო და ყველა ერთად იყო ამ შენობაში. შეიძლება არც ეს პროცესი იყო ორგანული. მაგრამ ფაქტია, რომ დაიშალა, წვრილ-წვრილ ნაწილმა დაიშალა და ყველა ნაჩხუბარი იყო. არადა ეს იყო გაერთიანებული საკუთრებაში ამ შენობაში, გადაწყვეტილებებმა ვერ მიიღეს (ჯამში 49% შეადგენდა მათ წილი), მაგრამ რეალურად ძალიან დიდი ძალა იყო. მაგრამ ერთი მეორეს ვერ იტანდა, მესამე მეოთხეს არ ელაპარაკებოდა… შემდეგ ეთნიკური ამბები ჩაერთო…
ასევე ასევე საინტერესო იყო ამ პატარა სახელით, რომ ყველა პირიმზე ერქვა… ეს მომენტი, რომ ყველა იჩემებდა, რომ ის იყო პირი…
რაღაც რაღაც სახლი ინგრევა, არის ხოლმე რომ მართლა არ გახსნილა როგორი იყო. პირიმზეს პირიქით მოუვიდა; ყველას ახსოვს… ბრენდი იყო ნამდვილად, ყველაფრის ამბავი ჰქონდა პირიმზესთან დაკავშირებული…
რატომ არა: ფილმის ნარატივი რატომ მოხდა, რომ პირველ პირში ყოფილა?
სოფო: ეგ მოვიდა მონტაჟის დრო. მონტაჟის შუაში შეიძინა მისული, ვწმინდავდით ინტერვიუებს… რადგან ეს იყო ჩემი პირველი გაგება, იყო ინტერვიუ ძალიან გრძელი; შემდეგ იყო ახალი ამბები, შემდეგ ჩანაწერის გარემომიყრება, რაც კამერის წინ არ მოყვეს. სრულიად გავასუფთავეთ განცდა სურდა, რომ ძლიერი შეწუხებული იყო ეს ყველაფერი… ის არ იყო, რა იყო საჭირო და უცებ მომივიდა იდეა, რომ ეს იყო მთელი ისტორიის განმავლობაში შენყოლა და მაგ შემთხვევებში შევძლებდი ყველაფრის შესაძლებლობას, ინტერვიუებს, როგორც მოსმენილ ამბებს, ტყუილებს, ხუმრობებს… და მერე კიდევ ხმები არ დაგვჭირდა, უფრო სახეები. ერთი კრიტიკული აზრით, რა იგეგმება ეგ იყო, რომ ამ ხალხის ხმა წავართვი, მაგრამ მემგონი ესე უფრო მეტად მოვიდა, ამ ხალხის შესახებაც. აშკარად ცნობილი იყო, რომ მე უფრო მეტად ხალხისკენ მივიღე და ობიექტურობის მიზანი არა ბოლოსდა.
რატომ არა: რატომ არის მონაცვლეობა ქალის ხმასა და კაცის ხმას შორის?
სოფო: რომ გავხვდი, რომ პირიმზემ უნდა ილაპარაკოს, რომ არ დავეჭვებულვარ ვინ არის პირი… პირიმზე იყო 50-ს გადატანილი კაცი, ეს მოხდა ვიცოდი. ფილმის პირველი და ბოლო ნაწილი მე არ მეკუთვნის. დაწყებული არის პირიმზე პლაზას ბროშურის ტექსტი და ბოლო არის ერთ-ერთი ხელოსნის გაკეთებული სლაიდშოუ, რაც ძალიან ნაგავი არ არის და მე ვერ გავაკეთებდი ვერასოდეს მაგას.
ამ ბროშურამ საჭიროვა ქალის ხმა. ეს პირიმზე პლაზა თავს ერთად ყიდის და თან ვერ ყიდის. ეს ჯერ კიდევ ასოცირდება სახელოსნოებთან, ამასობაში ვითომ რაღაც რებრენდინგი მოხდა და "ა" კლასის შენობად გადაკეთდა ... ეს "ა" კლასიცი სასაცილო იყო ... გამოჩნდა, რომ შენობა შუაშია გაჭედილი და აცდენილი და ეს აცდენა ყველაზე კარგად და კაცის ხმოსამმოსცა.
რატომ არა: როგორი გამოხმაურება ქონდა ფილმს? თუ მოაწყვეტ იქ არის ჩვენება?
სოფო: ხალხი დავპატიჟე პრემიერაზე, ოღონდ ცალ-ცალკე; ჯგუფები არ მინდება, იმიტომ რომ თქვენ ხართ შემორჩილებული და ჩემთან ერთად არ იყო გამარტივებული. მაგრამ არ დაინტერესდნენ. იქ ჩვენება არ არის მომიწყვია; პირიმზე პლაზაში არ მინდოდა ჩვენება ასეთი ცივი წლის დუშის გადასხმა არ მინდოდა.
კოკი აღარ იყო ცოცხალი, მაგრამ კოკის ოჯახი მოვიდა.
ეს ნიჰილისტური დამოკიდებულება მანდა გამოჩნდა. ძალიან საინტერესო მეტაფორა იყო ეგ იყო; აი იმედი მაქვს, რომ დამარცხდა და მოგეხსენებათ, რომ ყირავენ, ძველი ადმინისტრაციის ქალია ეს შენობა გააკორა, და არ იყო საჭირო, რომ ყოფილიყო პირველი მაგიდა და მეორეც ... წვრილ-წვრილ ბრძოლაში, რაც უნდა გაეტარებინა მთელი საქართველო და ეს გადაეყარა დროში ძალიან ბევრს.
რატომ არა: როგორ შეიძლება ამოწურე პირიმზის თემა, თუ კიდევ არაფერი რომ გაგრძელდება ექნება შექმნა?
ერთადერთი რაც ამომდის არ არის, რომ მონუმენტი უნდა არსებობდეს უცნობი ხელოსნისთვის მაგ ადგილზე. როგორი ფორმა შეიძლება მოიფიქროს ეგ საინტერესოა.
მართლაც გაფილმის გაკეთება არ მინდოდა, მინდოდა ონლაინ პლატფორმის გაკეთება, სადაც პატარ-პატარა დოკუმენტური ფილმები იყო და გვინდოდა, რომ ამ ვებსაიტიდან წამოვიდა მომსახურების შეკვეთა. მაგრამ გავხვდი, რომ მაგას იმხელა რესურსი მართლაც, რომ მე მაგის გაკეთება არ შემეძლო.
ძალიან დიდი ხანი ანთებული ამ თემის გარშემო, მაგრამ ახლა უკვე იცის, რომ დასრულდა. მაგრამ მონუმენტი ძალიან საინტერესოა…